W 2006 roku Światowa Organizacja Udaru Mózgu ustanowiła 29 października Światowym Dniem Udaru Mózgu. Głównym zadaniem tego dnia jest uświadomienie ludzi czym jest i jak się objawia udar mózgu. Temat ten jest istotny ,ponieważ według statystyk średnio co 6 sekund na świecie umiera osoba z powodu udaru. Udar jest uznawany za drugą najczęściej występującą przyczynę zgonów na świecie, a w Polsce zajmuje czwarte miejsce. Jego najczęstszymi objawami są drętwienie kończyn po jednej stronie ciała, opadanie kącika ust, niewyraźna mowa, zaburzenia widzenia i niepewny chód.
Czym jest udar?
WHO definiuje udar jako ogniskowe lub globalne zaburzenia czynności mózgu o etiologii naczyniowej występujące nagle i utrzymujące się dłużej niż 24 godziny. W wyniku udaru mózgu dochodzi do nieprawidłowości w ukrwieniu tkanki mózgowej, co może doprowadzić do obumarcia niektórych obszarów mózgu, zmiany te często są nieodwracalne.
Czynniki ryzyka udaru
Nie da się wyodrębnić jednego czynnika, który może spowodować wystąpienie udaru. Literatura wyróżnia czynniki modyfikowalne, które rozumiane są jako zależnie od nas, tj. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, cukrzyca, otyłość oraz alkoholizm, a także czynniki niemodyfikowalne, do których zalicza się płeć, wiek, czynniki genetyczne. Uważa się, że udar jest ściśle związany z wiekiem człowieka, ponieważ wraz z mijającymi latami postępują choroby, które mogą przyczyniać się do wystąpienia udaru mózgu. W literaturze możemy znaleźć hipotezę, że co dekadę począwszy od 5 roku życia podwaja się wystąpienie tej choroby. Do najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia udaru mózgu zalicza się nadciśnienie tętnicze, które wpływa na rozwój zmian miażdżycowych w dużych naczyniach doprowadzających krew do mózgu i w dużych naczyniach mózgowych, co prowadzi do wystąpienia udarów na tle zakrzepowym.
Występowanie udaru mózgu
Udar mózgu może dotknąć ludzi w każdym wieku, jednak w różnych przedziałach wieku różne czynniki mogą wywołać chorobę. U dzieci i młodzieży wady serca, rozwarstwienie tętnic oraz zaburzeń krzepnięcia mogą być istotnymi predyktorami wystąpienia udaru, natomiast u ludzi starszych będą to nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hipercholesterolemia lub dyslipidemia, powodujące miażdżycę tętnic, w tym tętnic mózgowych i szyjnych, co prowadzi do tzw. udarów niedokrwiennych. Przyczyną udaru może być również nadużywanie narkotyków tj. amfetamina, kokaina i heroina.
Objawy udaru.
Najczęstszymi i jednocześnie zwiastującymi objawami udaru jest wykrzywienie twarzy po jednej stronie i nagłe osłabienie kończyn lub kończyny po jednej stronie ciała. Wyraźnym znakiem, że coś jest nie tak, będzie również zaburzenie czucia jednej ze strony ciała oraz trudność w wypowiadaniu słów. Może pojawić się także niedowidzenie na jedno oko lub połowy pola widzenia, jednakże jest to stosunkowo rzadkie, ponieważ jest to związane z tętnicą oczną lub środkowąsiatkówki.
Charakterystycznym objawem udaru jest również zaburzenie związane z utrzymaniem równowagi, w tym zawrotami głowy, podwójnym widzeniem, nagłymi upadkami. Podczas udaru może wystąpić problem z świadomością oraz orientacją.
Objawy udaru w dużej mierze zależą od miejsca oraz wielkości obszaru uszkodzenia mózgu.
Rodzaje udarów
-udar niedokrwienny: mózg jest niszczony na skutek nagłego braku dopływu krwi (a więc i tlenu) do mózgu, ponieważ skrzeplinablokuje tętnicę doprowadzającą do niego krew. Około 80% chorób naczyniowych mózgu.
-udar krwotoczny (potocznie, choć niepoprawnie, zwany wylewem): mózg jest niszczony przez krew, która przedostaje się do mózgu lub przestrzeni, która go otacza, z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Występuje najczęściej między 50 a 70 rokiem życia, stanowi około 15% wszystkich udarów.
-mini udar (TIA): epizod niedokrwienia, którego objawy ustępują w ciągu doby i który nie pozostawia po sobie organicznego uszkodzenia mózgu, może być jednak zapowiedzią „dużego udaru”.
-krwotok podpajęczynówkowy: nagłe, samoistne przedostanie się krwi do przestrzeni płynowych mózgu znajdujących się pomiędzy oponą pajęczą a miękką, rzadziej do tkanki mózgowej i komór. W momencie krwotoku ginie połowa chorych, z tych co przeżywają do aktywności zawodowej wraca nie więcej niż 30%.Około 6% wszystkich udarów, najczęściej występuje w około 50 roku życia.
Autor: Patrycja Machura